Dünya Mirası

2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine eklenen Kabus Anıtı,  Kabus bin Vuşmgir tarafından İran Türkmenlerinin en yoğun yaşadığı Günbed-i Kavus şehrinde 1006 yılında inşa edilmeye başlanmıştır.

15 metrelik bir tepe üzerine  57 metre yüksekliğinde inşa edilen kule toplam 72 metreye ulaşır. Dünyanın en yüksek saf tuğla yığma kulesi olan 1000 yaşında ki Kabus anıtı , 3 metre kalınlığında ki duvarları sayesinde ayakta durabilmekte. 17 metre çapında genişliğe sahip olan kule, altın oran yasalarına sadık kalınarak ongen şeklinde  inşa edildi.

Kabus Anıtı

2012 UNESCO Dünya Mirası Listesine alınan  isfahan camii Nakş-ı Cihan Meydanında, İsfahan Kapalı Çarşısının güneydoğu kanadında yer alır. 771 yılında inşasına başlanmış olan İsfahan Cami İran'ın ilk camilerindendir. 20 Yüzyıla kadar çeşitli düzenlemeler ile inşasına devam edilmiştir.

İsfahan Cami

Bu tarihi inşa dönemi sebebiyle caminin parçaları farklı mimari tarzdadır.  Selçuklular , Moğollar ,  Timurlar , Safevi Türkleri ve İran'ın inşa ettiği bölümleri bulunur.

İsfahan Cami

 Kubbeli tasarımı Melikşah'ın ünlü veziri  Nizam al-Mülk  tarafından 1086-1087 yılında inşa edildi.

İsfahan Cami

İsfahan Cami'nin dış cephesi Türk mimarisinin gözdesi olan renkli çiniler ile süslenmiştir.

2005 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine alınan Sultaniye şehrinde 5000 kişilik bir nüfus, 2000 haneden az bir alanda yaşamaktadır. 

Sultaniye Şehri

Şehir altın cağını ise İlhanlılar Devleti sırasında yaşamıştır. İlhanlıların Başkenti olan şehir devrin tüccarları ve seyyahları tarafından dünyanın en büyük ve en görkemli şehri olarak anıldı.

Sultaniye Şehri - Olcaytu Han Türbesi

Sultaniye şehri dinsel yönden Şiiler açısından oldukça önemlidir.  Kore ve Güney Çine asker çıkartan ve Çin'i egemenlik altına alan son Türk Hakanı olarak anılan İlhanlı Devletinin Hanı Olcaytu , Sultaniye şehrinde Şiiliği İran'ın resmi mezhebi ilan etti.

Sultaniye Şehri

İlhanlıların sanat eserleri, işlemeleri, motifleri ve kendine has çinileri şehrin dört bir tarafında görülebilir. Süsleme sanatında usta olan İlhanlılar dini motifler ile yeteneklerini birleştirmişlerdir.

2006 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine alınan Behistun yazıtları, M.Ö beşinci yüzyılda yaşamış efsane Pers Kralı Darius tarafından hazırlatılıp çivi yazısı geleneği ile  taşlara kazınmıştır.

Behistun Yazıtları

Darius yazıtları bir çok tarihi sembol ile süslenmesini emretmiş ve Pers Krallığının motiflerini çağlar ötesine taşıma başarısını göstermiştir.

Behistun Yazıtları

Darius (Dara) yaşadığı çağda Ortadoğu'da tam bir egemenlik kazanıp bölgenin en güçlü ve zengin medeniyetini inşa etmiştir. Darius yerden yüz metre yüksekte bulunan kayalara şanlı Pers Tarihini ve kendi döneminde olan olayları, iç isyanları , savaşları ve ekonomik atılımları kazıtmıştır.

Behistun Yazıtları

 Behistun Yazıtları yaşanılan coğrafyada ki halklar ve yaşayışları hakkında da bir çok bilgi sunar.

Behistun Yazıtları

Eski Farsça, Elamice ve Babilce dillerini kullanarak yazıtları üç farklı dilde yazdıran Darius, yazıtlarını bölgede bulunan yazıtlardan farklı olarak birinci şahıs kipi olan ben ile yazdırmış. Yazıtlar yaşananları Darius'un ağzından aktarır.

1993 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine eklenen Bem Şehri M.Ö İkinci Yüzyılda Pers İmparatorluğu tarafından kuruldu.

Bem Şehri

İran coğrafyası geniş tarım arazilerine sahip su ise  İran coğrafyasında yaşayanların en önemli sıkıntısı oldu. Bem Şehri çölün ortasına kurulmuş olsa da sulama kanalları ile tarım merkezi haline getirilmiştir.

Bem Şehri

Şehrin ortasında tüm alana hakim olan yalçın bir tepe üzerine Sasaniler tarafından 5. Yüzyılda inşa edilmiş Bem Kalesi bulunur.

Bem Şehri

Şehirde  çoğu çöl kumundan üretilen tuğlalar ile örülmüş kervansaray, okul, cami, sinagog, hamam, elliye yakın dükkanın bulunduğu kapalı çarşı ve pek çok ev bulunur.

2008 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine eklenen Ermeni antik manastırları İran coğrafyasında dağınık halde bulunuyor.

Kara Kilise

Kara Kilise : İran'ın Maku kenti yakınlarında bulunan antik kilise 1. Yüzyılın sonlarında İsa’nın havarilerinden olan Aziz St. Thaddeus şerefine, iki kubbeli olarak bölgenin tamamından görülecek şekilde Ermeniler tarafından inşa edilmiştir. 2008 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Listesindedir.

Aziz Stephanos Manastır Kilisesi

Aziz Stephanos Manastır Kilisesi :   İran'ın Culfa şehrinde bulunan antik manastır kilise eğitim vermek için kurulmuş bir külliye düzenindedir. Yapı külliye halinde olup; kilise, çan kulesi ve “Daniel’in Ocağı” denilen bir Geçit’ten oluşmaktadır. Y Hz. İsa’nın Çarmıha gerilişi ve göğe yükselişi tasvir edilmiştir. 2008 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Listesindedir.

Dzordzor Şapeli

Dzordzor Şapeli : Dzordzor veya Tzortzor olarak anılan manastır İran Batı Azerbaycan bölgesinde bulunur. 4. Yüzyılda yapıldığına inanılan Ermeni Surp Astvatsatsin anısınıa imar edilmiştir. 2008, yılından bu yana UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alıyor.

Aziz Astvatsatsin Kilisesi

Aziz Astvatsatsin Kilisesi : Tanrının annesinin evi olarak da bilinen kilise 16. Yüzyılda Aras Vadisinde inşa edilmiştir. 2008, yılından bu yana UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alıyor.

Chupan Şapeli

2010 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine eklenen İran'ın Erdebil şehrinde yer alan türbe Safevi Türk Sultanlığının kurucu olan,  Şah İsmail'in soyunun başlangıcı olarak kabul edilen dini önder Şeyh Safiyüddin İshak'a aittir.

Yaşadığı çağda Pīr-i Türk olarak anılmış ve Safevi hanedanlığının atası kabul edilmiştir.  Devrin İslami Sufi düzeninin önde gelen liderlerinden ders alma fırsatını yakaladı ayrıca Şia mezhebinden olanların kutsal kabul ettiği 12 İmam ile akrabalığı bulunduğuna inanılması sebebiyle,  Şia mezhebinden olanların saygı gösterdiği dini bir  lider olarak kabul edilmekte.

UNESCO Dünya Mirası - Safiyüddin İshak

Safiyüddin İshak türbesi ilk oğlu Şeyh Sadr tarafından yaptırılmıştır. Türbe, Şia tasavvufunun temsil eden sekiz öğreti sebebi ile sekiz adet kapıya sahiptir.  Safiyüddin İshak türbesi 17 metre yüksekliğinde mavi çiniler ile süslenmiş uzun boylu yuvarlak bir kubbeye sahip , türbe karakteristik  tasarım ile anılır.

UNESCO Dünya Mirası - Safiyüddin İshak

Çeşitli parçalar kademeli olarak Safevi hanedanlığı sırasında ana yapıya ilave edilmiştir. Safevi şeyhleri ve Çaldıran Savaşın'da öldürülen askerlerin bu bölgeye gömüldüğü rivayet edilir.

Safiyüddin İshak El İzinin Temsili

Türbeye bağlı olarak bir kütüphane , bir cami , bir okul , bir sarnıç , bir hastane inşa edilmiş ve Safevi Türk Sultanlığı boyunca ücretsiz olarak halka hizmet etmesi sağlanmıştır.

2010 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi eklenen Tebriz Çarşısı, Ortadoğu da bulunan en büyük kapalı çarşı olma özelliği ile Tebriz şehrinin sembolüdür.

UNESCO Dünya Mirası - Tebriz Çarşısı

İpek yolunun kilit noktasında bulunan Tebriz şehri her zaman tacirlerin uğrak noktası olmuştur. Altın çağını ise Safeviler devrinde başkent olması ile yaşar. İran da kurulan en büyük imparatorluklardan biri olan Safevi Türk Sultanlığı devrinde yapılan ticaret anlaşmaları ile Tebriz doğunun en ünlü pazarlarından biri olur.

UNESCO Dünya Mirası - Tebriz Çarşısı

Aşure Günü süresinde ise on gün boyunca dini törenler düzenlenmesi ile Şii mezhebinden olan Müslümanlar için ayrı bir önem taşır.  İslam kültürünün etkisi tüm pazar boyunca hissedilir. Camiler ve külliyelere açılan bir çok geçit ve kapıya sahiptir.

UNESCO Dünya Mirası - Tebriz Çarşısı

İnşa edildiği tarih gereği bünyesinde tüccarlar için yapılmış bir çok çok han ve  hamam da bulunmaktadır.

UNESCO Dünya Mirası - Tebriz Çarşısı

Çarşı içinde altıncılar , halıcılar ve ayakkabıcılar için özel satış olanları bulunan Tebriz Çarşısı , modern çağa ayak uydurarak Tebriz kentinin ticaretinin kalbi olma onurunu taşır.

UNESCO Dünya Mirası - Tebriz Çarşısı

İran ülkesinin en iyi sanatçılarından elinden çıkmış tavan süslemeleri ve dış cephe mimari özellikleri ile   Tebriz şehrinin kalbinde olanca haşmeti ile altı yüz senedir tüccarlara ev sahipliği etmektedir.

2009 senesinde UNESCO Dünya Mirası Listesine eklenen Şuştar şehrinin tarihi, efsane Pers Hükümdarı Büyük Darius ( m.ö 500 ) zamanına kadar dayanıyor.  Kırk bin hektarlık verimli ekim alanı bulunan kasabanın en büyük sorunu yazın elli dereceye ulaşan sıcaklıklar ve tarım alanlarına su taşıyabilmek.

Şuştar Sulama Sistemi

Bu iki sıkıntı durumun üstesinden gelmek için Mezopotamyalıların çağlar önceki bilgi birikimlerinin   sergilendiği kasaba,  Dünyanın en karmaşık sulama sistemi alt yapısının üzerine kurmuştur.

Şuştar Sulama Sistemi

Çok düşük açılı kemerlerden gelen sular öncelikle kasaba değirmenlerinden geçer. Ardından sular her evin altına inşa edilmiş mahzenlerde depolanır. Depolanan suların artması halinde sular yer altı boruları ile daha yüksek rakımlı tarım alanlarına aktarılır. Su basıncından yararlanılarak borular ile sular zahmetsizce yüksekte bulunan tarım alanlarına taşınabilmiştir.

Şuştar Sulama Sistemi

Depolanan sularıın taşmasını önleyici bir çok baraj duvarı inşa edilmiştir. Tarihte bilinen ilk baraj duvarları olan yapılar kuşatma durumunda sur olarak kullanılmak üzere tasarlanmıştır.

Şuştar Sulama Sistemi

Depolanan suların derin mahzenlerde tutulması ile 50 dereceye ulaşan sıcaklıktan kurtulmak için soğuk sular su basıncından yararlanarak ev duvarları arasından geçer, kasabayı barbarladan korumak için ise Salasel Kalesi inşa edilmiştir. Salasel Kalesi ayrıca tüm su kanallarının yönetim merkezidir.

Şuştar Sulama Sistemi

Su sistemi kasabanın etrafından dolaştırılarak düşmanlara karşı sular ile dolu koruyucu bir hendek oluşturulmaya çabalanmıştır ve yapay olarak kasaba etrafından dolanan bir nehir inşa etmişlerdir. Şuştar kasabası tarihte bilinen ilk yapay nehri çevresinde barındırır.

Şuştar Sulama Sistemi

Ticaret yollarının üzerinde bulunan Şuştar, hiçbir dönemde önemini kaybetmedi. Su kanalları sistemi  19’uncu yüzyıla kadar bozulmadan kullanıldı. İslam medeniyetininde etkilediği kasaba onlarca köprü ve cami ile süslenmiştir. Şiiler için ayrıca önemi olan kasaba Harici mezhebinden olanların en güçlü merkezinden biriydi. Bugün şehirde 100 kişinin yaşadığı düşünülüyor.

Taht-ı Süleyman , UNESCO Dünya Mirası listesine 2003 yılında yaşanan büyük İran depremi ardından katılmıştır. Taht-ı Süleyman Sasaniler'den kalma bir antik kenttir. Ardından bölgeye Zerdüşler daha sonrada Müslümanlar egemen olmuştur. Modern İran'ın Takab şehri yakınlarındadır.

Taht-ı Süleyman

İran'ın Batı Azerbaycan eyaletinde yer alan bölge Türkler içinde oldukça kutsal sayılır. Safeviler 16. Yüzyılda bölge yapılarında bir dizi onarım faaliyeti düzenlediler.

Taht-ı Süleyman

Tahtı Süleyman ismi bölgeye İslami ilk taşıyan Araplar tarafından verilmiştir. Müslümanlar bu bölge yakınlarında Süleyman Peygamber'in tahtının bulunduğuna inanır. Yapılan kazılar sonucu böyle bir kalıntıya rastlanmamıştır.

Taht-ı Süleyman

Gölün yanına inşa edilmesinin nedeni ön Pers dininde suyun büyük kutsiyeti olmasından kaynaklanır.  Zamanla değişen kültürü ile İran bölgesinde yaşayan Sasaniler ateşe de büyük kutsiyet yüklemişler ve Zerdüşlük döneminde ateşe tapmışlardır.

Taht-ı Süleyman

Taht-ı Süleyman

Ardından gelen dönemde İlhanlılar bölgeyi fethederek İslam eserleri inşa ederek bölgeyi süslemişlerdir.  Taht-i Süleyman alanı 3 bin yıllık Fars kültürünün ve inandıkları din yapısının tamamını bünyesinde barındır.

UNESCO Dünya Mirası listesine 1979 yılında  katılmış olan modern İran'ın Şiraz kenti yakınlarında ki Persepolis,  MÖ 6. yüzyıl da efsanevi Pers kralı olan I. Darius (Dara) tarafından kuruldu ve Pasargad Şehrinin yerine Başkent olarak kullanıldı.  Ardından gelen diğer Kral  I. Serhas (Xerxes)  zamanında genişletilerek Pers İmparatorluğunun en görkemli şehri halini aldı.

Persepolis

İran'ın Şiraz şehrinin 55 km. kuzeydoğusunda bulunan efsanevi antik kent İran'da  Taht-ı Cemşid olarak anılır.

Persepolis

Büyük sarayları, su kemerleri , duvar süslemeleri , heykelleri ve tapınakları ile bir zamanlar dünyanın merkezi sayılmış uçsuz bucaksız Pers İmparatorluğunun sanatını, gücünü ve hayata bakışını gözler önüne sermektedir.

Persepolis - Taht-ı Cemşid

İran İslam Devrimi ardından çok sayıda heykel balyozlar ile parçalanarak yok edilmiştir. UNESCO yetkililerinin ısrarlı çabaları ile Dünya Mirasına alınan şehir tamamen yok edilmeden kurtarıldı.

Persepolis - Taht-ı Cemşid

Şehir uzun yıllar Dünya'nın en gelişmiş şehri olarak bilinmiş ve Yunan kaynaklarında cennetten bir parça olarak tasvir edilmiştir. Şehrin girişinde bulunan ve bu gün yıkılmış olan büyük heykeller Yunan gezgin notlarında şehri koruyan tanrılar olarak tanımlanmıştır.

Persepolis - Taht-ı Cemşid

Persepolis - Taht-ı Cemşid

Zamanla toprak altında kalan şehir Persler tarafından lanetlendiği gerekçesi ile bir daha kullanılmamıştır. Toprak altında kalan şehrin tamamını yer yüzüne çıkarmak için kazı çalışmaları devam etmektedir.

Persepolis - Taht-ı Cemşid

UNESCO Dünya Mirası listesine 1979 yılında eklenen Çoğa Zenbil, orta Elam döneminden (MÖ y. 1500-1000)  gelen tarihi mirası ile bilinir. Modern İran'ın Susa şehri yakınlarındadır.

Nakş-ı Cihan Meydanı

Çoğa Zenbil alanında 3000 yıllık tarihi olan heybetli Çoga Zanbil Zigguradı bulunmaktadır.  Ziggurat, Mezopotamya bölgesinde yaşayan halkların piramitleri andıran tapınak kuleleridir.

Nakş-ı Cihan Meydanı

Çoğa Zenbil'de, mimari kalıntıların yanı sıra,  Elam dönemine ait çok çeşitli günlük kullanım ve savaş eşyaları bulunmuştur. İran topraklarının Arkeolojik açıdan en zengin bölgesidir.

Nakş-ı Cihan Meydanı

Nakş-ı Cihan Meydanı

Nakş-ı Cihan Meydanı - Ali Kapısı